يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ (1)
Ий тышкы киеме илә бөркәнгән пәйгамбәр |
قُمْ فَأَنذِرْ (2)
Торгыл, кешеләрне Аллаһ ґәзабы белән куркыт! Мухәммәд г-м җир белән күк арасында тәхеткә утырган Җәбраил фәрештәне күреп курыкты, тиз генә өенә кайтып ятты һәм Хәдиҗәгә тышкы киемнәре белән капларга кушты. Шул вакыт Җәбраил ошбу сүрәнен, аятьләрен китерә башлады. Бу сүрә икенче иңгән сүрәдер |
وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ (3)
Раббыңны зурлап тәкбир әйт |
وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ (4)
Вә киемеңне нәҗәсәттән пакь кыл |
وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ (5)
Аллаһуның ачуына илтә торган эшләрне ташла |
وَلَا تَمْنُن تَسْتَكْثِرُ (6)
Кешегә бернәрсә бирсәң аннан күбрәкне өмет итеп бирмә |
وَلِرَبِّكَ فَاصْبِرْ (7)
Вә Раббың ризасы өчен кәферләрнең дошманлыгына сабыр ит, чыда |
فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ (8)
Әгәр кыямәт өчен сур өрелсә |
فَذَٰلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ (9)
Менә шул көн каты көндер |
عَلَى الْكَافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ (10)
Кәферләргә җиңеллеге юк авыр көндер |
ذَرْنِي وَمَنْ خَلَقْتُ وَحِيدًا (11)
Мин халык кылган бер кеше белән Мине ялгызымны гына куй |
وَجَعَلْتُ لَهُ مَالًا مَّمْدُودًا (12)
Мин аңа төрле-төрле күп мал бирдем |
وَبَنِينَ شُهُودًا (13)
Вә үзе янында гына тора торган балалар бирдек, ягъни аталары бай булгач, балалары сәүдә белән китеп йөрмәделәр |
وَمَهَّدتُّ لَهُ تَمْهِيدًا (14)
Вә аңа тормышны никадәр киң кылу белән киң кылдым |
ثُمَّ يَطْمَعُ أَنْ أَزِيدَ (15)
Моның соңында да Минем аңа мал арттырмагымны өмет итәдер |
كَلَّا ۖ إِنَّهُ كَانَ لِآيَاتِنَا عَنِيدًا (16)
Юк инде, Бездән яхшылык көтмәсен, тәхкыйк ул Безнең аятьләребезгә карыша иде |
سَأُرْهِقُهُ صَعُودًا (17)
Аны бик мәшәкатьле булган ґәзабка кертермен. Ул Вәлид исемле бер бай мөшриктер, Мәккә мөшрикләре аңа киңәшкә килделәр һәм Коръән вә Мухәммәд хакында аның фикерен сорадылар. Вәлид әйтте: "Сез Мухәммәдне дивана дисез, бу сүзегез һич дөрес түгел, аның гакыллы икәнлеге тирә-якка мәгълүмдер. Сез аны сихерче дисез, аның сихер белән шөгыльләнгәне һич заһир булганы юк. Сез аны ялганчы дисез, аның ялган сөйләгәнен бу көнгәчә һичкем ишеткәне юк, һәм аның сүзләре шагыйрь сүзенә дә охшамый", – дип. Мөшрикләр: син нинди киңәш бирәсең, аңа ни дип әйтик, диделәр. Вәлид аларның сорауларына җавап бире алмыйча уйга калды |
إِنَّهُ فَكَّرَ وَقَدَّرَ (18)
Тәхкыйк ул – Вәлид Коръән һәм пәйгамбәр хакында ничек мәкерлек кылырга дип фикерләде, үзенчә халыкларга сөйләргә ялган сүзләр дә хәзерләде |
فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ (19)
Вәлидкә ләгънәт булсын башы ватылсын – ничек чамалый |
ثُمَّ قُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ (20)
Ул һәлак булсын, халыкны хактан адаштырырга янә ничек чамалый |
ثُمَّ نَظَرَ (21)
Соңра Коръәнгә каршы ничек мәкерлек кылырга дип, янә уйлап фикерләп карады |
ثُمَّ عَبَسَ وَبَسَرَ (22)
Соңра Коръән сүзен ишеткәндә ачуланып йөзен сытты, маңгаен җыерды |
ثُمَّ أَدْبَرَ وَاسْتَكْبَرَ (23)
Аннары артына әйләнде вә тәкәбберләнде |
فَقَالَ إِنْ هَٰذَا إِلَّا سِحْرٌ يُؤْثَرُ (24)
Башка сүз таба алмагач, бу Коръән Аллаһ сүзе түгел мәгәр әүвәлге сихерчеләрдән калган сихер диде |
إِنْ هَٰذَا إِلَّا قَوْلُ الْبَشَرِ (25)
Бу Коръән кеше сүзе генә, аны Мухәммәд әүвәлге сихерчеләрдән күчереп алган, диде |
سَأُصْلِيهِ سَقَرَ (26)
Тиздән аны сакар тәмугына салырмын |
وَمَا أَدْرَاكَ مَا سَقَرُ (27)
Сиңа ул сакарның ґәзабын кем белдерде |
لَا تُبْقِي وَلَا تَذَرُ (28)
Ул сакар үзенә салынган нәрсәне калдырмас вә бетермичә куймас |
لَوَّاحَةٌ لِّلْبَشَرِ (29)
Ул сакар кешеләрнең тиреләрен яндырыр |
عَلَيْهَا تِسْعَةَ عَشَرَ (30)
Ул сакарда унтугыз ґәзаб фәрештәләре бардыр. "Мөшрикләр бу сүзне ишеткәч: "Ґәзаб фәрештәләре унтугыз гына булгач без аларга каршы тора алырбыз, алар безне ґәзаб кыла алмаслар", – диделәр |
وَمَا جَعَلْنَا أَصْحَابَ النَّارِ إِلَّا مَلَائِكَةً ۙ وَمَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ إِلَّا فِتْنَةً لِّلَّذِينَ كَفَرُوا لِيَسْتَيْقِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَيَزْدَادَ الَّذِينَ آمَنُوا إِيمَانًا ۙ وَلَا يَرْتَابَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَالْمُؤْمِنُونَ ۙ وَلِيَقُولَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْكَافِرُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلًا ۚ كَذَٰلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ ۚ وَمَا يَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَ ۚ وَمَا هِيَ إِلَّا ذِكْرَىٰ لِلْبَشَرِ (31)
Ут ияләрен, ягъни җәһәннәмгә ґәзаб кылучыларны башка заттан кылмадык фәкать фәрештәләрдән кылдык, вә аларның саннарын унтугыз дип әйттек, фәкать кәферләргә фетнә булсын өчен, вә Инҗил, Тәүрат әһелләре Мухәммәд г-мнең хак пәйгамбәр икәнлегенә ышансыннар өчен. (Чөнки Тәүратта, Инҗилдә дә унтугыз дип зекер ителмештер). Вә мөэминнәр иманнарын куәтләсеннәр өчен, вә китап әһелләре һәм мөэминнәр: аларның саны унтугыз, дигән сүздән шикләнмәсеннәр өчен, вә күңелләрендә авыру булган монафикълар һәм кәферләр: "Аллаһуның бу мисалны китерүдә максаты нәрсә", – дип әйтсеннәр, ягъни бу сүз Аллаһ сүзенә охшамый, аны Аллаһ әйтмәгән, дип фетнәләнсеннәр өчен. Әнә шулай Аллаһ Аның хак сүзенә ышанган мөэминнәрен туры юлга күндерде. Раббыңның гаскәрләрен Аллаһудан башка һичкем белмәс, ул сакара җәһәннәме һәм унтугыз фәрештә бушка сөйләнмәде, мәгәр кешеләргә вәгазь өчен сөйләнде |
كَلَّا وَالْقَمَرِ (32)
Юк, алай гына түгел, ай белән ант итәмен |
وَاللَّيْلِ إِذْ أَدْبَرَ (33)
Вә көндездән соң килә торган төн белән |
وَالصُّبْحِ إِذَا أَسْفَرَ (34)
Һәм саргаючы таң белән ант итәмен |
إِنَّهَا لَإِحْدَى الْكُبَرِ (35)
Тәхкыйк ул сакар җәһәннәме олугъ бәлаләрнең берседер |
نَذِيرًا لِّلْبَشَرِ (36)
Ул кешеләрне куркытучыдыр |
لِمَن شَاءَ مِنكُمْ أَن يَتَقَدَّمَ أَوْ يَتَأَخَّرَ (37)
Вә Сезләрдән яхшы эшләрне эшләүдә алга -чыгарга теләгән кешеләргә һәм бозык эшләр белән артта калуны теләгән кешеләргә куркытудыр. Ягъни яхшы кешеләрне дә һәм яман кешеләрне дә куркытыр өчен сөйләнәдер сакар җәһәннәме |
كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ (38)
Аллаһуга итагать итмәгән һәрбер кеше үзенең кылган гөнаһы белән бәйләнгәндер |
إِلَّا أَصْحَابَ الْيَمِينِ (39)
Мәгәр гамәл дәфтәрләре уң кулларыннан бирелгән күп сәваблы мөселманнар бәйләнмәсләр |
فِي جَنَّاتٍ يَتَسَاءَلُونَ (40)
Анар җәннәтләрдә булырлар, җәһәннәмгә кергән таныш кешеләрдән сорашырлар |
عَنِ الْمُجْرِمِينَ (41)
Аллаһуга итагать итмәгән күп гөнаһлы кешеләрдән |
مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ (42)
Сезне сакар җәһәннәменә нәрсә салды, нинди сәбәп белән анда кердегез |
قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ (43)
Сакардагы кешеләр әйтерләр: "Без намаз укучылардан түгел идек |
وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ (44)
Дәхи без фәкыйрьләрне ашатучылардан, аларга садака бирүчеләрдән булмадык |
وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ (45)
Дәхи хактан качып төрле бозык эшләргә чумган кешеләргә ияреп без дә бозыклыкка чумадыр идек |
وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ (46)
Һәм кыямәт көнен ялганга тотар идек |
حَتَّىٰ أَتَانَا الْيَقِينُ (47)
Бу әйтелгәннәрне эшләдек, хәтта гомеребез бетеп үлем килгәнче", – дип |
فَمَا تَنفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِينَ (48)
Аларга шәфкатьчеләрнең шәфәгате һич файда бирмәс |
فَمَا لَهُمْ عَنِ التَّذْكِرَةِ مُعْرِضِينَ (49)
Нәрсә булган аларга, ни сәбәпле батылдан хакны аеручы Коръәннән баш тарталар |
كَأَنَّهُمْ حُمُرٌ مُّسْتَنفِرَةٌ (50)
Алар Коръәннән вә аның вәгазьләреннән һәм хөкемнәреннән качалар, куркып өреккән ишәк кеби |
فَرَّتْ مِن قَسْوَرَةٍ (51)
Ул ишәк арысланнан өркеп качар |
بَلْ يُرِيدُ كُلُّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ أَن يُؤْتَىٰ صُحُفًا مُّنَشَّرَةً (52)
Бәлки алардан һәрбересе телидер Аллаһудан һәрберсенә ачык хат бирелмәкне. Ягъни мөшрикләр: "Аллаһ безгә һәрберебезгә кәгазь иңдерсә, ул кәгазьгә: Мухәммәд хак пәйгамбәр, Коръән Минем китабым, дип язылган булса, иман китерер идек", – диделәр |
كَلَّا ۖ بَل لَّا يَخَافُونَ الْآخِرَةَ (53)
Юк әле, алар тиешсезне сорамасыннар, бәлки алар ахирәт ґәзабыннан курыкмыйлар. Әгәр курыксалар иде, әлбәттә, иман китереп Коръән белән гамәл кылыр иделәр һәм Коръәннән башка дәлил сорамас иделәр |
كَلَّا إِنَّهُ تَذْكِرَةٌ (54)
Юк, Коръән уенчык түгел, бәлки ул Коръән гакыллы кешеләр өчен хакыйкый көчле вәгазьдер |
فَمَن شَاءَ ذَكَرَهُ (55)
Теләгән кеше ул Коръән белән вәгазьләнеп туры юлга керсен һәм иманлы динле булсын |
وَمَا يَذْكُرُونَ إِلَّا أَن يَشَاءَ اللَّهُ ۚ هُوَ أَهْلُ التَّقْوَىٰ وَأَهْلُ الْمَغْفِرَةِ (56)
Юк ул Коръән белән һәммә кеше вәгазьләнмәс мәгәр Аллаһ теләгән кеше генә вәгазьләнер. Димәк Коръән белән вәгазьләнеп һәм гамәл кылып туры юлны табуны Аллаһудан сорарга кирәк! Ул – Аллаһ Аның ачуыннан вә ґәзабыннан сакланырга тиешле булган заттыр һәм гөнаһларның ярлыкануын Аңардан сорарга тиешле заттыр |
